Natanson Kazimierz (1853–1935), prawnik, finansista, przemysłowiec, działacz społeczny. Ur. 22 VIII w Warszawie, był synem Henryka (zob.) i Józefy z Mayów, bratem Józefa (zob.) oraz przyrodnim bratem Antoniego (zob.), Bronisława (zob.) i Stefana (zob.). Uczył się w gimnazjum w Warszawie oraz ukończył Wydział Prawa Uniw. Warsz., uzyskując tytuł kandydata praw. Następnie studiował ekonomię i bankowość na uczelniach zagranicznych (m. in. w Akademii Handlowej w Lipsku) oraz odbył kilkumiesięczną praktykę w jednym z banków paryskich. Po powrocie do kraju w r. 1878 podjął pracę w rodzinnym domu bankowym «S. Natanson i Synowie», obejmując jego kierownictwo wraz z bratem Józefem od śmierci ojca w r. 1895 do likwidacji firmy w r. 1932. W l. 1883–1912 był członkiem zarządu Tow. Akcyjnego Mirkowskiej Fabryki Papieru. Był także członkiem zarządu Stowarzyszenia Subiektów Handlowych Wyznania Mojżeszowego i z jego ramienia w r. 1887 opiekunem kursów wieczorowych dla młodzieży pracującej, zorganizowanych przy szkole realnej dla młodzieży żydowskiej. W latach dziewięćdziesiątych N. działał w Wydziale Czytelń Bezpłatnych Warszawskiego Tow. Dobroczynności. Był też bardzo czynny w Zgromadzeniu Kupców, gdzie od r. 1888 był członkiem Deputacji Handlowej. W r. 1896 został członkiem Komisji Szkolnej, z której ramienia zajmował się organizacją szkół handlowych Zgromadzenia, następnie wszedł do Komisji Pedagogicznej, a od r. 1900 do Rady Opiekuńczej tych szkół. Równocześnie w l. 1898–1907 pełnił we władzach Zgromadzenia funkcję zastępcy podstarszego, a następnie starszego. W tym okresie został wybrany do władz kilku związanych z interesami Kronenbergów i Natansonów akcyjnych towarzystw bankowych, ubezpieczeniowych i przemysłowych. W l. 1892–1927 był członkiem dyrekcji Tow. Ubezpieczeń «Przezorność», w l. 1893–1918 członkiem rady zarządzającej (w tym w l. 1901–18 wiceprezesem rady) Banku Handlowego, w l. 1894–1917 był jednym z dyrektorów, a od r. 1918 do śmierci wiceprezesem rady zarządzającej Warszawskiego Tow. Ubezpieczeń od Ognia. Był w r. 1896 współzałożycielem i do r. 1926 członkiem zarządu Akcyjnego Tow. «Elektryczność». Szczególnie dużo pracy poświęcił N. Komitetowi Giełdowemu Warszawskiemu, w którym w l. 1897–1905 pełnił funkcję członka komitetu, w l. 1906–46 był wiceprezesem, w l. 1917–21 prezesem oraz w l. 1922–32 członkiem Rady Giełdowej, a także członkiem Komisji Dyscyplinarnej i Komisji Odwoławczej.
N. był jednym z czołowych działaczy żydowskiego ruchu asymilatorskiego i przez długi czas przyczyniał się do obsadzania władz Warszawskiej Gminy Żydowskiej przez zwolenników tego kierunku. Czynny w akcjach społecznych, był w r. 1898 członkiem komitetu budowy pomnika Mickiewicza w Warszawie. Należał do inicjatorów założenia w r. 1906 Tow. Kultury Polskiej, agendy oświatowej stronnictwa liberalnej burżuazji Związku Postępowo-Demokratycznego (późniejsze Polskie Zjednoczenie Postępowe), którego był członkiem. W zarządzie Tow. Kultury Polskiej pełnił funkcję skarbnika. W r. 1907 z ramienia Zjednoczenia Postępowego wchodził do komitetu wyborczego do II Dumy. Był też głównym założycielem organu związku dziennika „Nowa Polska”. Po wybuchu pierwszej wojny światowej, wraz z Władysławem Studnickim, był w listopadzie 1914 w Berlinie u G. Cleinowa w związku z niemieckimi koncepcjami rozwiązania sprawy polskiej. W grudniu 1916 N. został mianowany członkiem Tymczasowej Rady Stanu, a w czerwcu 1917 otrzymał funkcję zastępcy dyrektora departamentu skarbu. Po rozwiązaniu Rady w sierpniu 1917 wszedł do Komisji Przejściowej Tymczasowej Rady Stanu, która funkcjonowała do grudnia 1917, przekazując swe agendy Radzie Regencyjnej. Brał udział w r. 1917 w agitacji wśród legionistów na rzecz złożenia przysięgi. W okresie powstawania państwowości polskiej N. był czynny przy tworzeniu projektów prawa handlowego. W r. 1918 brał udział w pracach komisji Min. Sprawiedliwości nad projektem przepisów dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz komisji Min. Przemysłu i Handlu nad projektem przepisów dla krajowych i zagranicznych spółek akcyjnych. Był także członkiem komisji kwalifikującej kandydatów na sędziów-ławników handlowych. W r. n. był członkiem Komisji Ustawodawczej Prawa Handlowego przy Min. Sprawiedliwości, a także uczestniczył w pracach przygotowawczych do traktatu handlowego z Wolnym Miastem Gdańskiem. Brał udział w ustalaniu obsady placówek konsularnych i stanowisk agentów handlowych. Był także członkiem rady i zarządu Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów («Lewiatana»). W r. 1920 wchodził w skład komisji utworzonej przy Min. Skarbu, której zadaniem była reorganizacja giełd w Polsce. Równocześnie przez pewien czas był wiceprezesem rady Banku Przemysłowego Warszawskiego, a w l. 1918–25 wiceprezesem rady Polskiego Tow. Reasekuracyjnego «Patria».
Wg L. Chajna N. był masonem, członkiem loży «Odrodzenie». Zmarł 10 VI 1935 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu Żydowskim w Warszawie jako ostatni z rodziny Natansonów wyznania mojżeszowego. W małżeństwie z Bronisławą z Kempnerów miał dwóch synów: Jana Natansona-Leskiego (zob.) i Juliusza, inżyniera, dyrektora fabryki «Pocisk», oraz dwie córki: Zofię, zamężną za literatem Juliuszem Germanem i Józefę, zamężną za Aleksandrem Szymanowskim.
Who’s who in Central and East-Europe 1933/34, Zurich 1935; Współcześni polscy działacze polityczni. Małe encyklopedie, Ł.–W. 1919; – Chajn L., Wolnomularstwo w II Rzeczypospolitej, W. 1975; Hass L., Wybory warszawskie 1918–1926, W. 1972; Holzer J., Molenda J., Polska w pierwszej wojnie światowej, W. 1973; Ignotus, Finansjera warszawska (1870–1925), W. 1926 s. 82–4; Kozłowski Cz., Działalność polityczna Koła Międzypartyjnego w latach 1915–1918, W. 1967; Kraushar A., Kupiectwo warszawskie, W. 1929 s. 168, 180, 182–5, 189, 193–5, 199, 211, 220, 224–5; Landau Z., Tomaszewski J., Bank Handlowy w Warszawie S. A. Historia i rozwój, W. 1970 s. 228; Miąso J., Szkolnictwo zawodowe w Królestwie Polskim w l. 1815–1915, Wr. 1966; tenże, Uniwersytet dla Wszystkich, W. 1960; Mieses M., Polacy-chrześcijanie pochodzenia żydowskiego, W. 1938 II; Reychman K., Szkice genealogiczne, W. 1936 I; Schipper L, Dzieje handlu żydowskiego na ziemiach polskich, W. 1937; Seyda M., Polska na przełomie dziejów, P. 1927–31 I–II; Stulecie Giełdy Warszawskiej, W. 1917 s. 186–7; Wroczyński R., Myśl pedagogiczna i programy oświatowe w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w., W. 1963; Z dziejów gminy starozakonnych w Warszawie w XIX stuleciu, W. 1907; Żydzi w Polsce Odrodzonej, W. 1934 II 442; – Bank Handlowy… Sprawozdanie za r. 1893; toż za l. 1894–1926; Komitet Giełdowy Warszawski. Sprawozdanie za r. 1897; toż za l. 1898–1932; Krzywicki L., Wspomnienia, W. 1959 III; Polskie Tow. Reasekuracyjne „Patria”. Sprawozdanie z pierwszego roku działalności 1918; toż za l. 1919–1925; Sprawozdanie Akcyjnego Tow. „Elektryczność" za r. 1896/7; toż za l. 1897/8–1925/6; Sprawozdanie dyrekcji Warszawskiego Tow. Ubezpieczeń od Ognia za r. 1894; toż za l. 1895–1935; Sprawozdanie z działalności Mirkowskiej Fabryki Papieru za r. 1883/4; toż za l. 1884/5–1911/12; Studnicki W., W poszukiwaniu odpowiedniej akcji wyzwoleńczej, „Niepodległość” T. 10: 1934; Zdanie sprawy z działań i obrotu funduszów Warszawskiego Tow. Dobroczynności za r. 1890; toż za r. 1895; Zwyczajne ogólne zebranie członków Tow. Ubezpieczeń „Przezorność” w Warszawie za r. 1892; toż za l. 1893–1927; – „Kur. Warsz.” 1906 nr 117 s. 3, 1935 nr 158 wyd. poranne s. 6, wyd. wieczorne s. 9, nr 162 wyd. wieczorne s. 3–4; „Nasz Przegl.” 1935 nr 166 s. 10; „Świat” 1907 nr 12 s. 24 (fot.), 1913 nr 51 s. 7 (fot.); „Tyg. Ilustr.” 1907 nr 4 s. 87 (fot.); „Wędrowiec” 1898 nr 52 s. 1023, 1028 (fot.); – B. Ossol.: rkp. 6872 II; – Materiały w posiadaniu Ludwika Natansona z Warszawy oraz jego informacje.
Stanisław Konarski